Merhabalar bugünkü yazımızda bir Tübitak matematik projesinin nasıl yapıldığına dair konuşacağız. Bu yazımız 2018 yılında matematik alanında Türkiye 3.lüğü almış Mehmet Emin İpekdal tarafından hazırlanmıştır. İyi eğlenceler.
Tübitak liselerarası proje yarışmalarında en zor dallardan biri de şüphesiz Matematik’tir. Çünkü bu alanda hem teorik hem de pratik kısmınız çok sağlam olmak zorundadır. Matematik projeleri genelde ya olimpiyat sorularından esinlenerek ya da daha önceki bulgulara farklı noktalardan bakarak ortaya çıkar. Örneğin pascal üçgeninden, ulam spiralinden, Fibonacci sayılarından onlarca matematik projesi yapılmıştır. Bunlar dışında geometriden yararlanarak da yeni teoremler oluşturulabilir. Ya da direkt olarak sayılar incelenip yeni denklemler ortaya konabilir. Bu saydıklarımızın hepsinde önemli olan, işe yarar nitelikte bulgularla genel yargılara ulaşabilmektir.
Projenin ilk aşamasında hangi alan seçildiyse o alanda araştırmalar yapılır, sayılar arasında bir ilişki kurulmaya çalışılır, genel yargılar ortaya konur ve bu yargılar farklı yöntemlerle kanıtlanır. Bu kısım projenin teori kısmıdır ve özgün teorisi olan matematik projeleri her zaman bir adım öndedir.
Peki diyeceksiniz ki pratiğe nasıl uyarlayacağız. Yeni bir denklem, 1’den n’ye kadar olan sayıların toplamı ya da bir sayının n ile bölümünden kalan gibi, oluşturduysanız zaten işlevi bellidir. Ancak farklı bir dizi ya da örüntü elde ettiyseniz bunu kullanacak alan bulmak Tübitak için önemlidir. Tabii matematik projesi deyince akla hemen kriptografi alanı gelir. Daha önce Tübitak proje yarışmalarında matematik alanında derece alan çoğu projenin kriptoloji kısmı da bulunmaktadır. Kriptolojide sosyal hesapların, bankaların ya da devlet sitelerinin güvenlik sistemleri söz konusu olduğu için günlük hayatla birebir örtüşür. Onun dışında eğitim materyali ya da daha başka alanlarda günlük hayata uyarlama yapılabilir.
Projenin en önemli aşamalarından biri de rapor ve slayt hazırlamaktır. Matematik projeleri genelde soyut konularda olduğu için ilk okuyuşta anlaşılmayacak herhangi bir bilginin direkt tek bir yargıda verilmemesi çok önemlidir. Projenin algılanabilirliğini, içeriği bilmeyen arkadaşlarınıza raporu göstererek, slayt ile prova ederek anlayabilirsiniz. Zaten sergiye çağrıldıysanız sunumunuzu, kendinizi yeterli görene kadar sahte jüriler karşısında tekrar etmelisiniz. Yeterli akıcılığa ve süreye ulaştıysanız geriye sergi alanındaki, jüri sunumundaki davranışlarınıza dikkat etmek; standa gelenlere güler yüzlü olmak ve gergin görünmemek kalıyor. Rakiplerinizi de bu süreçte kesinlikle dinlemenizi, onlara projenizi anlatmanızı ve eleştiriye açık olmanızı öneririm. Böylece jürinin sorabileceği sorularla hazırlıklı olursunuz.
Son olarak sergilerde arkadaş edinmeyi, bolca eğlenmeyi unutmayın. Oteldeki olanaklardan yararlanmak (özellikle final sergisindeki yemek kısmı) gerginliğinizi azaltacaktır.